Οι Ελιές της Δήμαινας Ένα από τα «διατηρητέα μνημεία της φύσης»

Είναι 3 χρόνια που έμαθα ότι με υπουργική απόφαση το 1977 η Βουλή των Ελλήνων, έχει χαρακτηρίσει Διατηρητέα Μνημεία της Φύσης με τίτλο ΟΙ ΕΛΙΕΣ ΤΗΣ ΔΗΜΑΙΝΑΣ, 8 υπεραιωνόβια ελαιόδεντρα που βρίσκονται στα πρώην και νυν κτήματα της Μονής Ταξιαρχών. Η αναφορά ότι τα ελαιόδεντρα αυτά συνδέονται με ιστορικά γεγονότα της περιοχής και έχουν την ονομασία (Οι Ελιές της Δήμαινας) κέντρισαν το ενδιαφέρον μου  και ασχολήθηκα να βρω που βρίσκονται αυτές οι ελιές και ποιά είναι τα ιστορικά γεγονότα που συνδέονται με το χωριό μας. Βρήκα πρώτα το ΦΕΚ., δεύτερο τεύχος, αρ. φύλλου 590, αρ. απόφασης 202306/3584-24-6-1977. Με αυτό άρχισα να ψάχνω, πρώτα στη Μονή Ταξιαρχών αλλά οι Μοναχές παρά την προθυμία τους μου εδήλωσαν ότι δεν γνωρίζουν κάτι περισσότερο για τις Ελιές.

Έδωσα στη Γερόντισσα το ΦΕΚ. με την απόφαση, με ευχαρίστησε και μου έδωσε την άδειά της να ψάξω στα κτήματα της Μονής να εντοπίσω την συστάδα με τα 8 χαρακτηρισμένα ελαιόδεντρα.
Παράλληλα με επιστολή μου προς το Δασαρχείο Αργολίδας που κατέθεσα ιδιοχείρως την 31-10-2008 και αρ.πρωτ.7075 εζήτησα να μου δοθούν από το αρχείο τους στοιχεία από τις σχετικές προτάσεις των αρμοδίων αρχών στις οποίες βασίσθηκε η υπουργική απόφαση. Επίσης εζήτησα τη συνεργασία των υπηρεσιών του προκειμένου να εντοπίσουμε τα σημεία στα οποία βρίσκονται οι 8 ελιές που αναζητούμε. Πράγματι οι υπηρεσίες ανταποκρίθηκαν στο ένα σκέλος του ερωτήματος, ήρθαν δύο φορές και μαζί ψάχναμε στα κτήματα της Μονής και γύρω από αυτήν χωρίς να καταλήξουμε κάπου οριστικά. Στο άλλο σκέλος των στοιχείων από τις προτάσεις των υπηρεσιών του Δασαρχείου προς το υπουργείο για το χαρακτηρισμό των Ελαιών δεν μου έχει δοθεί καμία απάντηση. 

Όλο αυτό το διάστημα έψαχνα, ρωτώντας διάφορους ανθρώπους χωριανούς και μη, για τις ελιές της Δήμαινας και πού ο καθένας έχει μια διαφορετική άποψη και πληροφορία. Όλες οι απόψεις γίνονται δεκτές, όλα τα ενδεχόμενα και οι πληροφορίες λαμβάνονται υπ’ όψιν, αλλά δυστυχώς μέχρι σήμερα, αν και έχω μάθει μερικά πράγματα για το ιστορικό κομμάτι, δεν έχω απάντηση στα ερωτήματά μου από τη Δασική υπηρεσία.

Έτσι σήμερα το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να περιγράψω και να συνθέσω τις διάφορες πληροφορίες που έχω μαζέψει ρωτώντας διάφορους σχετικούς και μη γύρω από αυτό το θέμα. Οι πληροφορίες μας λένε ότι ο χαρακτηρισμός «ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ» έγινε για τις 8 εναπομείνασες ελιές που βρίσκονται (σε συστάδα) διότι και άλλες βρίσκονται διάσπαρτες στην ευρύτερη περιοχή της Δήμαινας. Και λέμε «εναπομείνασες» διότι είχε προηγηθεί του πρόσφατου χαρακτηρισμού προηγούμενος χαρακτηρισμός από τον Σουλτάνο ως Βακούφι δηλ. Ιερό Δάσος.
Και αυτό βέβαια δεν έγινε από αγάπη του Σουλτάνου προς την περιοχή αλλά προφανώς από επιρροές, πιθανόν του Πατριαρχείου το οποίο πραγματικά αγαπούσε την περιοχή και για λόγους που δεν γνωρίζουμε ήθελε να προστατεύσει από αυτήν την εποχή το Ελαιοδάσος της Δήμαινας και τα γύρω Μοναστήρια. Είναι γνωστό ότι τα κτήματα της ευρύτερης περιοχής της Δήμαινας την περίοδο της τουρκοκρατίας είχαν περιέλθει στην ιδιοκτησία της Μονής Ταξιαρχών.
Στη συνέχεια μετά την Επανάσταση του 1821 ορισμένα από αυτά μοιράστηκαν σε οπλαρχηγούς, άλλα αγοράστηκαν από Επιδαύριους, Δημαινιώτες, Χελιώτες, Αγγελοκαστρίτες και παραχειμάζοντες κτηνοτρόφους και άλλα διανεμήθηκαν το 1952 σε ακτήμονες της Ν. Επιδαύρου και Δήμαινας. Έτσι καταλήγουμε ότι το χαρακτηρισμένο από το Σουλτάνο ως Ιερό Δάσος δεν είναι απαραίτητο να βρίσκεται στα σημερινά κτήματα της Μονής Ταξιαρχών, αλλά στην ευρύτερη περιοχή της Δήμαινας, γι’ αυτό και το χαρακτήρισαν ελιές της Δήμαινας. 

 Μια άλλη μαρτυρία και πληροφορία που έχω είναι ότι γύρω στα 1870-75 ξέσπασε μεγάλη πυρκαγιά στην περιοχή και κάηκε το ελαιοδάσος που είχε χαρακτηρισθεί από τον Σουλτάνο ως ιερό δάσος. Οι τοποθεσίες του ελαιοδάσους που καταστράφηκε ήταν οι περιοχές, Ελαιώνες – Αμπέλια – Αγ. Μαρίνα – Παπαδία – Καρλακόνα – Κτήμα Μονής Ταξιαρχών – Ντράσα – Σπιθάρι – Αγ. Δημήτριος – Καλογέρα – Μπούτι – Καμάρι. 

Σε αυτές τις περιοχές βρίσκουμε διάφορες ελιές υπεραιωνόβιες διάσπαρτες, διασωσμένες από την πυρκαγιά με τις περισσότερες να βρίσκονται σε συστάδα στα σημερινά κτήματα της Μονής Ταξιαρχών, στην Ντράσα και στον Άγιο Δημήτριο χωρίς να μπορούμε με σιγουριά να προσδιορίσουμε ποιες από αυτές χαρακτήρισε το Δασαρχείο ως διατηρητέα το 1977. Επάνω στην έρευνα προέκυψαν διάφορα ερωτήματα:
Γιατί πώς και πότε ό Σουλτάνος χαρακτήρισε αυτόν των ελαιώνα ως Ιερό Δάσος;
Ήταν προστατευόμενο και δεν εκαταστράφη από την επιδρομή του Ιμπραήμ κατά την αναφορά του χαρακτηρισμού το 1977.
Πότε ο ηγούμενος της Μονής Ταξιαρχών έκανε χρήση του χαρακτηρισμού από το Σουλτάνο ως Ιερό Δάσος του ελαιώνα; Η απάντηση έρχεται από την εξής πληροφορία:
Το 1700 η Πελοπόννησος ήταν υπό την κατοχή των Ενετών. Αυτή την εποχή ο Σουλτάνος διέταξε τον πασά της Λάρισας να καταλάβει το Μωριά. Στο πέρασμά του ο πασάς δια πυρός και σιδήρου καθώς λένε κατέστρεφε τα πάντα, σκοτώνοντας Ενετούς και Έλληνες αδιακρίτως και χωρίς αιτιολογία. Λένε, ο τότε ηγούμενος της Μονής Ταξιαρχών που ήταν και επιτηρητής της Μονής Αγνούντος- Στίρη – Πολεμάρχας – Καλαμίου επήγε και συνάντησε τον εισβολέα πασά στην Κόρινθο που είχε στρατοπεδεύσει, του δήλωσε την υποταγή και συμφώνησαν να πληρώνει τους φόρους, ένα μεγάλο μέρος σε λάδι, με αντάλλαγμα να μην καταστρέψει τα μοναστήρια και τους κατοίκους της περιοχής. 

Η συμφωνία φαίνεται ότι τηρήθηκε, διότι τα μοναστήρια δεν καταστράφηκαν, οι περιοχές γύρω από τις Μονές δεν κατοικήθηκαν από τούρκους γι’ αυτό και δεν έχουμε τουρκόφωνες ονομασίες σε βουνά, ποτάμια, χωράφια, μύλους, γεφύρια κ.λπ. Εδώ σε αυτήν την χρονική περίοδο φαίνεται ότι ο Σουλτάνος είχε υπογράψει στο φιρμάνι αφού βεβαίως είχε γευθεί και μαγευτεί από το γευστικότατο λάδι της περιοχής. Αν είναι σωστή η πληροφορία αυτή, ίσως και για αυτό το λόγο οι επαναστάτες του 1821 επέλεξαν την Νέα Επίδαυρο για την σύναξιν της 1ης Εθνικής Συνέλευσης. Πρώτον η περιοχή δεν τουρκοκρατείτο, είχε πρόσβαση από την θάλασσα για τον ερχομό των Σπετσιωτών-Υδραίων κ.λπ. Ήταν και η Μονή Ταξιαρχών που φιλοξένησε τους συνέδρους καθ’ όλη την διάρκεια των εργασιών. 

Για τις πληροφορίες που σας έχω περιγράψει παραπάνω θέλω όσοι από εσάς, ενδιαφέρεστε ή γνωρίζετε κάτι περισσότερο να στείλετε τις πληροφορίες σας στο: toklysma@gmail.com

 Υ.Γ

Οικισμός: Δήμαινα

Υψόμετρο: 192 μ.

Επίσημη Ονομασία: Δήμαινα,η

Τοπ. διαμέρισμα: Τ.Δ.Δημαίνης

Δήμος: Δήμος Επιδαύρου

Έδρα Δήμου: Ασκληπειο

Περιφ. Ενότητα: Αργολίδα

περιοδικό έπαθλο